- Các hệ thống tham gia giữ thăng bằng (1) (2)
- Cơ thể giữ thăng bằng tốt nhờ sự phối hợp của 3 thành phần
- Bộ máy tiền đình tai trong: nhận thông tin về chuyển động đầu
- Thị giác: cung cấp hình ảnh về những cử động, di chuyển của cơ thể.
- Hệ thống cảm giác bản thể, cảm giác tư thế
- Cơ quan nhận cảm ở cổ: thông tin về vị trí của đầu so với thân mình, thông qua các thụ thể ở các khớp ở cổ.
- Cơ quan nhận cảm từ các phần khác của cơ thể: ví dụ cảm nhận áp lực ở lòng bàn chân.
- Thông tin từ các cơ quan sẽ được chuyển về hệ thần kinh trung ương (não, tiểu não) để đưa ra những cử động, phản xạ phù hợp để giữ thăng bằng cho cơ thể.
2. Chức năng bộ máy tiền đình tai trong (2)
- Chức năng của cơ quan tiền đình là nhận biết tư thế và cử động của đầu trong không gian, từ đó tạo nên sự đáp ứng của cử động mắt, dáng bộ và giữ thăng bằng cho cơ thể.
- Cơ quan tiền đình ở tai trong gửi những thông tin đến dây thần kinh hướng tâm từ những bộ phận riêng lẻ.
- Các ống bán khuyên giúp nhận biết cử động xoay đầu trên những mặt phẳng khác nhau.
- Soan nang và cầu nang nhận thông tin về những chuyển động thẳng, trọng lực và nghiêng đầu.
3. Cơ chế chóng mặt do rối loạn tiền đình (3)
- Chóng mặt do rối loạn tiền đình chia làm 2 nhóm:
- Tiền đình ngoại biên: do tổn thương ống bán khuyên, soan nang, cầu nang của tai trong hoặc nhánh tiền đình của dây thần kinh số 8.
- Tiền đình trung ương: do tổn thương ảnh hưởng đến nhân tiền đình, thân não, tiểu não, tuỷ sống, phần vỏ não tiền đình.
- Các tổn thương làm thông tin về sự cân bằng của cơ thể bị rối loạn, gây ra triệu chứng chóng mặt.
4. Ai có nguy cơ cao chóng mặt do rối loạn tiền đình
- Người cao tuổi: mặc dù rối loạn tiền đình có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp hơn ở nhóm người trên 60 tuổi (4)
- Phụ nữ: các nghiên cứu cho thấy phụ nữ có rối loạn tiền đình cao hơn đáng kể so với nam giới (4)
- Ngoài ra, chóng mặt tư thế kịch phát lành tính, nguyên nhân thường gặp nhất của rối loạn tiền đình, thường gặp trên những bệnh nhân: (5)
- Thiếu vitamin D
- Loãng xương
- Cholesterol toàn phần trong máu cao
- Tiền sử có: migraine, chấn thương đầu
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Guyton and Hall textbook of physiology.
- Casale J, Browne T, Murray I, Gupta G. Physiology, Vestibular System. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan.
- Muncie HL, Sirmans SM, James E. Dizziness: Approach to Evaluation and Management. Am Fam Physician. 2017 Feb 1;95(3):154-162.
- Neuhauser H.K. The epidemiology of dizziness and vertigo. Handbook of Clinical Neurology. Volume 137, 2016, Pages 67-82
- Chen J, Zhao W, Yue X, Zhang P. Risk Factors for the Occurrence of Benign Paroxysmal Positional Vertigo: A Systematic Review and Meta-Analysis. Front Neurol. 2020; 11: 506. Published online 2020 Jun 23.
